Prostaatkanker – oorzaak, symptomen en behandeling

Prostaatkanker is een kwaadaardig gezwel in de prostaat. De prostaat is een klier die aan de blaasuitgang rond de plasbuis ligt. Deze klier produceert zaadvloeistof bij een zaadlozing en zorgt voor de voedingselementen voor de zaadcellen.

Bij het ouder worden kunnen zowel goedaardige als kwaadaardige prostaatvergrotingen ontstaan. Alleen bij een kwaadaardige prostaatvergroting spreken we van prostaatkanker. Prostaatcarcinoom is de medische term voor prostaatkanker.

Prof. dr. Frans Debruyne Uroloog Oprichter Andros Clinics

Bijna 3.000 mannen overlijden per jaar

Prostaatkanker is een van de meest voorkomende kankers bij de man. Veruit de meeste mannen zijn boven de 55 jaar. In Nederland krijgen per jaar ca. 13.000 mannen de diagnose prostaatkanker en overlijden bijna 3.000 mannen aan deze ziekte.

Oorzaak prostaatkanker

De oorzaak van prostaatkanker is niet exact bekend. Het kan bij elke man ontstaan. Er is een verhoogd risico voor mannen bij wie prostaatcarcinoom in de familie voorkomt. Voor mannen met bepaalde genetische afwijkingen. En voor mannen met een Afrikaanse achtergrond. Soms denken mannen dat deze kanker ook kan worden veroorzaakt door seksuele activiteit, masturbatie of sterilisatie. Dat is niet het geval.

Symptomen: hoe herken ik prostaatkanker?

Veelal hebben mannen met prostaatkanker geen symptomen of klachten, zeker niet in een vroeg stadium. Als er wel klachten zijn, dan zijn die moeilijk te onderscheiden van de klachten van een goedaardige prostaatvergroting. Een verhoogde PSA waarde kan een indicatie zijn van prostaatkanker.

Lees verder over symptomen prostaatkanker

Bij de huisarts

Als u zich zorgen maakt of u prostaatkanker heeft, adviseren we u om dit te bespreken met uw huisarts. De huisarts kan uw PSA waarde laten bepalen en de prostaat bevoelen via de anus. Deze onderzoeken geven aan of u een verhoogde kans heeft op kanker aan de prostaat.

Bloedonderzoek PSA waarde

Als u uw huisarts vraagt om uw prostaat specifiek antigeen (PSA) te onderzoeken zal de huisarts eerst de voor- en nadelen van een PSA test met u bespreken. Een PSA test is een eenvoudige bloedtest maar de uitslag van deze test is een stuk ingewikkelder. PSA kan een indicatie zijn van kanker in de prostaat, maar het is geen heldere indicatie. Lees verder over PSA en PSA waarde

Bij een afwijkende PSA waarde kan de huisarts er voor kiezen de patiënt te verwijzen naar het ziekenhuis of Andros Clinics. Andros is erin gespecialiseerd om dit nauwkeuriger en veiliger op te sporen met precisiediagnostiek. We onderzoeken u op een minder belastende wijze.

Maak een afspraak

Wat is prostaatkanker?

Prostaatkanker zijn cellen in de prostaat die ongecontroleerd beginnen te groeien waardoor tumoren ontstaan. De prostaat ligt onder de blaas om de plasbuis heen. Bijna alle prostaatkankers zijn adenocarcinomen. Deze kankers ontwikkelen zich vanuit de kliercellen, cellen die prostaatvloeistof maken dat in de prostaat aan sperma wordt toegevoegd.

Uitgezaaide prostaatkanker

Kankercellen kunnen zich verspreiden naar andere delen van het lichaam via bloed of lymfe. Vanuit de prostaat kunnen kankercellen op een andere plek in het lichaam terecht komen en daar verder groeien. Dat heet uitzaaien, uitzaaiingen of metastasen. Kanker wordt altijd genoemd naar de plaats waar het begon. Daarom kan er bijvoorbeeld ook prostaatkanker in de botten groeien. Als kanker uitzaait van de prostaat naar de botten dan is het nog steeds prostaatkanker, en geen botkanker.

Is prostaatkanker dodelijk?

Prostaatkanker is dodelijk als het uitzaait naar vitale organen. Jaarlijks sterven in Nederland bijna 3000 mannen aan deze vorm van kanker. Dat is meer dan aan borstkanker bij vrouwen of aan darmkanker bij mannen en vrouwen. De meeste mannen sterven niet aan prostaatkanker omdat ze een niet of minder agressieve kanker hebben die beperkt blijft tot de prostaat. Als prostaatkanker is uitgezaaid is een behandeling gericht op genezing niet meer mogelijk.

Niet of minder agressief

Kanker in de prostaat is vaak een zich traag ontwikkelende vorm van kanker en daarom bij de meerderheid van de mannen niet (meteen) gevaarlijk. Veel meer mannen sterven met prostaatkanker dan aan de ziekte. Een grote groep mannen gaat dus goed en wel door het leven met een tumor in de prostaat.

Agressieve prostaatkanker

Naast kanker in de prostaat die niet of niet direct behandeld hoeven te worden, is er ook een groep mannen die wél een agressieve prostaatkanker heeft. Deze agressieve vorm is potentieel levensbedreigend en kan vrijwel alleen genezend behandeld worden in een vroeg stadium, voordat de kanker is uitgezaaid.

Met precisiediagnostiek kunnen deze agressieve tumoren in de prostaat vroeger worden opgespoord en ongevaarlijke tumoren ‘met rust gelaten’ worden.

Risico op prostaatkanker

Risicogroepen, mannen die een hoger risico hebben om prostaatkanker te krijgen zijn:

mannen met prostaatkanker in de familie (bij vader, broer of oom)
mannen met een Afrikaanse afkomst
mannen met bepaalde genetische afwijkingen zoals onder andere BRCA1 en BRCA2.

Deze risicogroepen komen voor gepersonaliseerde PSA screening in aanmerking vanaf 45 jaar.

Leeftijd

Leeftijd speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van prostaatkanker. Sommige mannen kiezen ervoor om rond de 50 jaar hun uitgangswaarde van PSA te laten meten omdat dit een voorspellende waarde is. Lees meer over PSA test

Prostaatkanker opsporen kan beter

In ons Centrum voor Prostaatkanker Precisiediagnostiek stellen we zeer gericht en specifiek vast of een man prostaatkanker heeft, hoe ernstig de kanker is, of deze behandeld moet worden en hoe. Precisiediagnostiek bestaat uit prostaatonderzoek dat goed onderscheid kan maken tussen potentieel gevaarlijke en ongevaarlijke tumoren.

MRI Prostaatkanker Scan

Bij een serieuze verdenking op kanker in de prostaat maken we altijd eerst een speciale MRI van de prostaat. Met dit 3Tesla MRI onderzoek kan goed onderscheid gemaakt worden tussen potentieel gevaarlijke en ongevaarlijke tumoren. We combineren de MRI-beelden zo nodig met een gen-markeronderzoek (Select MDX). Als beide onderzoeken negatief zijn, is een biopsie niet meer nodig. Lees verder over met MRI prostaatkanker opsporen

Biopsie prostaat, betrouwbaarder met MRI Fusie biopsie

Bij ongeveer 50% van de mannen blijkt dat na het onderzoek met MRI toch een biopsie nodig is. Is een biopsie toch nodig? Dan projecteren we de eerder gemaakte MRI beelden over de echobeelden om gericht in de verdachte plekken te kunnen prikken. Voor deze ‘live-fusie’ werken we met geavanceerde apparatuur en software om trefzekerder de biopten af te nemen.

Veiligere prostaat biopsie via huid

We biopteren veiliger omdat we via de huid prikken. Dus niet via de endeldarm zoals bij de traditionele prostaat biopsie die in de meeste ziekenhuizen wordt toegepast. De kans op infectie is door prikken via de huid vele malen kleiner, zelfs zó klein dat antibiotica uit voorzorg niet langer nodig zijn. Uniek is dat we de biopsie onder lokale verdoving poliklinisch uitvoeren. Mannen kunnen dus direct naar huis na de biopsie. Lees verder over MRI Fusie prostaat biopsie via huid

Behandeling prostaatkanker

Behandeling van prostaatkanker waarbij de kanker beperkt is tot de prostaat kunnen sterk variëren: van niets doen en ‘active surveillance’ tot een operatieve verwijdering of bestraling van de prostaat. De prostaatcarcinoom behandeling hangt af van het soort tumor en de mate waarin deze gevorderd is. Lees verder over behandelingen

Geen bevolkingsonderzoek of screening

Er is geen bevolkingsonderzoek voor prostaatkanker. U wordt dus niet uitgenodigd voor bijvoorbeeld een PSA test. U kunt wel zelf met uw huisarts overleggen of u uw PSA waarde wil laten meten.

Maak een afspraak

Lees verder over:

De voordelen van precieze diagnostiek

PSA waarde te hoog

Detectie MRI prostaat

MRI fusie biopsie: betrouwbaarder en veiliger

Veelgestelde vragen

Hoe groot is kans op prostaatkanker?

De kans op prostaatkanker is circa 10%, dus ongeveer 1 op de 10 mannen krijgt ooit in zijn leven deze ziekte. Van de mannen die deze diagnose krijgen is bijna de helft jonger dan 70 jaar. En iets minder dan 1 op de 10 mannen is onder de 60 jaar.

Hoe ontdek je prostaatkanker?

Alleen met een prostaat biopsie kan de prostaatkanker definitief vastgesteld worden. Eerst moet met een PSA test, lichamelijk onderzoek en een MRI prostaatscan gekeken worden of een prostaat biopsie echt nodig is. Een biopsie bij Andros gaat altijd via de huid en met gerichte MRI Fusie. In veel ziekenhuizen wordt de biopsie nog via de anus gedaan, dat is minder nauwkeurig en kan soms ernstige complicaties geven. Lees over ontdekken

Kan je van prostaatkanker genezen?

Ja, prostaatkanker kan worden genezen als het vroeg wordt ontdekt en behandeld. Met vroeg ontdekt bedoelen we voordat de prostaatkanker is uitgezaaid. Daarom is het vroeg opsporen van prostaatkanker en het maken van onderscheid tussen agressief en niet agressief zo belangrijk. Lees over tumor in prostaat opsporen

Op welke leeftijd moet ik controleren op prostaatkanker?

U bepaalt zelf of u uw PSA waarde wil laten meten. Het advies van European Association of Urology is met 50 à 55 jaar eenmalig de uitgangswaarde van PSA te meten. Voor ‘man at risk’ zoals o.a. prostaatkanker in de familie of van Afrikaanse origine is een jaarlijkse PSA controle vanaf 45 jaar aan te bevelen. Lees over PSA waarde

Is prostaatkanker erfelijk?

Ja, er is een duidelijke erfelijke factor bij het ontstaan en ontwikkelen van prostaatkanker. Ruim 10% van de mannen met prostaatkanker heeft een erfelijke prostaatkanker, waarmee we bedoelen dat er in hun familie een verhoogd risico op de ziekte aanwezig is. Een familiegeschiedenis van prostaatkanker is de grootste risicofactor om als man zelf ook deze ziekte te ontwikkelen. Lees over erfelijkheid

Wie heeft een hoog risico op prostaatkanker?

De grootste risicofactor is leeftijd. Hoe ouder een man is, hoe groter de kans wordt op het krijgen van prostaatkanker. Sommige mannen hebben een verhoogd risico om prostaatkanker te krijgen of er aan te overlijden: als u van Afrikaanse origine bent of een familiegeschiedenis van prostaatkanker heeft. Ook mannen met sommige genetische aangeboren afwijkingen zoals het BRCA 2 gen hebben een duidelijk verhoogd risico.

Kan een bloedonderzoek prostaatkanker opsporen?

Een bloedtest om prostaatkanker mee op te sporen is de PSA test. De test geeft niet aan of u prostaatkanker heeft maar hoeveel PSA uw prostaat aanmaakt. Meer PSA kan door prostaatkanker komen maar dat hoeft niet. De PSA test kan u doen bij de huisarts. Lees over PSA waarde

Wat doet een uroloog bij hoge PSA?

Als de PSA waarde hoog is of stijgt, is nader onderzoek door de uroloog nodig. De uroloog onderzoekt de prostaat met echo en bevoelt de prostaat. Bij verdenking op prostaatkanker wordt eerst met MRI gekeken. Daarna wordt besproken of een biopt, weefsel uit de prostaat prikken, nodig is. Lees over tumor in prostaat opsporen

Wat zijn oorzaken van prostaatkanker?

Prostaatkanker kan bij elke man ontstaan. Voor sommige mannen is er een verhoogd risico. Bijvoorbeeld bij bepaalde etnische groepen of als prostaatkanker in de familie voorkomt. Lees over oorzaken

Zelftest prostaatkanker, bestaat dat?

Een zelftest prostaatkanker bestaat niet, wel is een zelftest PSA mogelijk. Dit is een eenvoudig bloedonderzoek maar omdat de uitslag ingewikkeld is, adviseren we om een PSA test via de huisarts te doen en uw zorgen met de huisarts te bespreken. Lees over PSA test

PSA waarde en prostaatkanker, hoe zit dat?

Prostaatkanker opsporen, hoe gaat dat?

Als bij de huisarts blijkt dat uw PSA waarde te hoog is of als een afwijking wordt gevoeld bij het rectaal toucheren wordt u doorverwezen naar een uroloog voor nader onderzoek. Dat kan een uroloog zijn van een ziekenhuis of een uroloog van het Andros Centrum voor Prostaatkanker Precisiediagnostiek. Lees over tumor in prostaat opsporen

Is een hoge PSA waarde altijd kanker aan de prostaat?

Nee, PSA is een eiwit dat normaal bij mannen in geringe mate in het bloed aanwezig is. Het wordt gevormd in het klierweefsel van de prostaat, zowel in een ‘gezonde’ prostaat als in een prostaatvergroting, prostaatontsteking of bij prostaatcarcinoom. In die gevallen geeft de prostaat meer PSA af in het bloed. Lees over hoge PSA waarde

Wat is een prostaatbiopsie?

Een prostaatbiopsie is het prikken van stukjes weefsel uit de prostaat voor onderzoek op kanker. Vaak blijkt uit de MRI dat een biopsie niet nodig is. Er zijn verschillende methoden om te biopteren: prikken via endeldarm of via de huid, het aantal prikken en ‘zogenoemd blind’ of gericht in de prostaat prikken. Lees over prostaatbiopsie

Hoe wordt prostaatkanker behandeld?

Als de kanker beperkt is tot de prostaat kunnen de behandelingen sterk variëren: van niets doen en ‘active surveillance’ tot een operatieve verwijdering of bestraling van de prostaat. Dit hangt af van het soort tumor en de mate waarin deze gevorderd is. Lees over behandeling

Kan prostaatkanker weg gaan?

Prostaatkanker verdwijnt niet vanzelf. Je kan van prostaatkanker genezen als het nog niet is uitgezaaid. Van uitgezaaide prostaatkanker kan je niet genezen maar die kan meestal wel langdurig worden afgeremd zodat je langer blijft leven. Lees over behandeling

Hoe kan je jezelf thuis op prostaatkanker controleren?

Het is mogelijk om thuis een zelftest PSA doen. We adviseren dat niet omdat de uitslag te onduidelijk is. Beter bespreek je je zorgen met de huisarts en doe je de PSA test via de huisarts. Lees over prostaatkanker bij huisarts

Op welke leeftijd krijgen mannen prostaatkanker?

In 2020 kregen bijna 13 duizend mannen te horen dat zij prostaatkanker hebben. Bij mannen vanaf 55 jaar is prostaatkanker de meest voorkomende vorm van kanker.

Hoe oud waren mannen die in 2020 prostaatkanker kregen?

Aantal nieuwe gevallen prostaatkanker per 1000 mannen per leeftijd: