Prostaatkanker

PSA waarde: wat is normale of verhoogde waarde voor prostaat?

PSA waarde is de hoeveelheid Prostaatspecifiek Antigeen in het bloed. Dit eiwit wordt gemaakt door de prostaat. De PSA waarde kan stijgen door prostaatkanker, een vergrote prostaat of een prostaatontsteking.

Mannen kunnen hun PSA testen om agressieve prostaatkanker op tijd te ontdekken, want prostaatkanker is meestal niet te herkennen aan klachten in het begin.

Wat is een normale PSA waarde?

Naarmate u ouder wordt, stijgt de PSA waarde in uw bloed. Momenteel wordt deze tabel met PSA waarden per leeftijd aangehouden waaronder u meestal goed zit:

LeeftijdPSA waarde
40 tot 55 jaarlager dan 1,5
55 tot 65 jaarlager dan 2,5
65 tot 75 jaarlager dan 3,5 - 4

Hoe gaat een PSA test bij de huisarts?

U wordt niet uitgenodigd voor een PSA test. U kunt er wel zelf om vragen. De huisarts bespreekt dan eerst de voor- en nadelen van een PSA test met u. De PSA waarde in uw bloed wordt onderzocht in een laboratorium, net zoals bijvoorbeeld cholesterol. De uitslag is meestal binnen enkele dagen bekend.

PSA Waarde Test is een bloedonderzoek in een laboratorium naar deze eiwit waarde van de prostaat

Direct naar:

Wat is een hoge PSA waarde?

PSA waarde tussen 4 en 10

PSA waarden tussen 4 en 10 µg/l  noemt men het ‘grijze gebied’. Dat komt omdat de PSA niet alleen afhankelijk is van de leeftijd van de man, maar ook van de grootte van de prostaat op het moment van de meting. Waarden in het grijze gebied vormen wel een aanwijzing, maar zijn beslist geen bewijs voor het bestaan van prostaatkanker. Lees verder over verhoogde PSA waarde

PSA waarde hoger dan 10

Is de PSA waarde hoger dan 10 µg/l? Dan spreekt men van een te hoog PSA. Lees verder over PSA waarde te hoog

Oorzaken verhoogde PSA waarde

Oorzaken van een hoge PSA waarde kunnen zijn:

PSA is momenteel de belangrijkste indicator in het bloed om prostaatkanker vast te stellen. De PSA waarde is dus van belang bij het onderzoek naar prostaatkanker, maar geeft geen uitsluiting. Wel is bekend dat hoe hoger de PSA-waarde is, hoe aannemelijker het is dat er sprake is van prostaatkanker.

Uitslag PSA test

Alhoewel de PSA test zelf een eenvoudige en goedkope bloedtest is, is de uitslag van deze test een stuk ingewikkelder. PSA is momenteel de belangrijkste indicator in het bloed om prostaatkanker op te sporen. Maar PSA kan ook stijgen door prostaatontsteking of  een goedaardige prostaatvergroting.

Als er wel prostaatkanker wordt gevonden, is het afhankelijk van de agressiviteit van de tumor of behandeling noodzakelijk is. Met precisiediagnostiek kunt u bij verhoogd PSA gericht en veilig op prostaatkanker worden onderzocht.

Direct naar veelgestelde vragen over PSA

Op welke leeftijd PSA waarde meten?

Rond 50 jaar eenmalige check

Een uitgangswaarde van PSA op de leeftijd rond de 50 jaar is belangrijk en voorspellend. Een normale waarde is lager dan 1,5 ng/ml rond de 50 jaar. Bij deze waarde is het risico op het ontwikkelen van prostaatkanker in de eerstvolgende 10 tot 15 jaar verwaarloosbaar en hoeft de betreffende man zich in die periode daar verder geen zorgen over te maken.

Eerder bij hoger risico

Het wordt langzaam duidelijker welke mannen meer risico hebben op het krijgen van prostaatkanker:

  • mannen met prostaatkanker in de familie,
  • mannen van Afrikaanse of Joodse afkomst en
  • mannen met bepaalde genetische afwijkingen zoals onder andere BRCA1 en BRCA2 (Breast cancer antigens).

Deze risicogroepen komen voor gepersonaliseerde vroege PSA screening in aanmerking, waarbij PSA voor het eerst gemeten wordt op een leeftijd van (maximaal) 45 jaar.

Prostaatkanker vaker op tijd ontdekt

De PSA test heeft geleid tot een forse toename van het aantal vroeg ontdekte prostaatkankers. Het vroeg ontdekken is gunstig als het een agressieve prostaatkanker is. Dan is een behandeling gericht op genezing vrijwel alleen mogelijk is als deze kanker nog niet is uitgezaaid. Maar er wordt ook prostaatkanker opgespoord die geen behandeling nodig heeft omdat deze niet agressief is. Daarom is het belangrijk om goed onderscheid te maken in de mate van agressiviteit.

Tegenwoordig kan met een 3 Tesla MRI onderzoek al een eerste onderscheid gemaakt worden in agressiviteit. Aan de hand hiervan kan bepaald worden of verder onderzoek door middel van een prostaatbiopsie nog nodig is  Lees verder over prostaatkanker

Is PSA een tumormarker?

Prostaat specifiek antigeen kan als tumormarker gebruikt worden bij prostaatkanker, maar slechts in beperkte mate bij het opsporen van prostaatkanker. Verhoogd PSA kan immers ook door andere prostaatafwijkingen veroorzaakt worden, zoals : benigne prostaathyperplasie oftewel een vergrote prostaat en prostatitis: dat is een prostaat die ontstoken is.

PSA wordt vooral als tumormarker gebruikt voor het volgen van de prostaatkanker. De PSA waarde zal lager zijn na een succesvolle behandeling. Als na langere tijd de PSA waarde weer begint te stijgen, is dat een aanwijzing dat de prostaatkanker terugkeert.

Een lage PSA waarde is geen vrijwaring van prostaatkanker

Een verhoogde PSA waarde is geen absolute indicator voor prostaatkanker, maar een lage PSA waarde is helaas ook geen vrijwaring van prostaatkanker. Er bestaan bepaalde soorten agressieve prostaatkanker waarbij PSA waarden geenzins verhoogd zijn. Wel is bij deze vormen de ontwikkeling van de PSA waarde over de tijd een indicator voor de ontwikkeling van de tumor.

PSA test is geen standaard onderzoek of bevolkingsonderzoek

Er is geen bevolkingsonderzoek naar prostaatkanker -algemene screening- met een PSA test in Nederland. Zo’n bevolkingsonderzoek is ook niet niet gebruikelijk buiten Nederland. Omdat de voorspellende waarde niet voldoende is. En omdat bij veel mannen misschien wel prostaatkanker wordt gevonden, maar een vorm waarbij behandeling niet noodzakelijk blijkt. Dit brengt een risico met zich mee op onnodige behandeling, of ten minste op onnodige ongerustheid. Vanuit de Europese Commissie wordt er wel al onderzoek gedaan naar beperktere screening.

Aanvullend prostaatonderzoek bij de huisarts

Naast het PSA bloedonderzoek kan de huisarts rectaal toucheren. Hij voelt of de prostaat afwijkingen vertoont met zijn vinger via de anus. Prostaatkanker verandert het prostaatweefsel. Een arts kan een vergroting of een verharding van de prostaat voelen.

Als deze onderzoeken aangeven dat u een verhoogd risico heeft, dan verwijst de huisarts u naar een uroloog in het ziekenhuis of een gespecialiseerde uroloog van Andros Clinics.

Lees verder over:

Veelgestelde vragen

Wat is een PSA test?

Een PSA test meet het prostaatspecifiek antigeen, een eiwit dat wordt gemaakt in de prostaat, in het bloed. Een zieke prostaat geeft meer PSA af in het bloed. De functie van PSA meten is om aandoeningen aan de prostaat op te sporen. De functie van PSA is om zaad vloeibaarder te maken.

Waarom PSA meten?

Omdat een hoge PSA kan wijzen op prostaatkanker. Het is op dit moment de enige mogelijkheid om te meten of er eventueel prostaatkanker kan zijn. Prostaatkanker geeft weinig tot geen klachten in een vroeg stadium waardoor u het zelf meestal in het begin niet opmerkt. Lees meer over prostaatkanker

Hoe meet je de PSA waarde?

De PSA waarde meet het lab in het bloed. Dit kan via de huisarts. Hij zal de mogelijkheden van de PSA test met u bespreken, bloed laten prikken voor een bloedonderzoek en de uitslag doorgeven of met u bespreken.

Wat zegt een PSA waarde?

Een PSA waarde geeft aan hoeveel prostaatspecifiek antigeen (PSA) het klierweefsel van de prostaat afgeeft aan het bloed. De PSA waarde kan stijgen door een vergrote prostaat, een ontstoken prostaat of door prostaatkanker.

Wat zijn hoge PSA waarden?

Hoge PSA waarden zijn PSA waarden hoger dan 10 µg/l. PSA waarden tussen 4 en 10 µg/l noemt men het ‘grijze gebied’.  PSA wordt gemeten door de huisarts of de uroloog met een bloedonderzoek.

Wat te doen bij hoge PSA waarde?

Bij een hoge PSA waarde is onderzoek nodig door een uroloog om de oorzaak te bepalen. De uroloog zal onderzoeken of er sprake is van prostaatkanker, een goedaardige prostaatvergroting of een ontstoken prostaat.

Is de PSA waarde altijd betrouwbaar?

De PSA waarde die wordt gemeten in het bloed is betrouwbaar. Op basis van alleen PSA kan geen diagnose worden gesteld. U weet dus nog niet wat er aan de hand is. Daarvoor is vervolg onderzoek nodig.

Kan een PSA waarde ook dalen?

Een PSA waarde daalt alleen als de oorzaak van het hoge PSA wordt behandeld. Dus als de prostaatkanker, prostaatontsteking of vergrote prostaat wordt behandeld. Als een PSA waarde niet stijgt maar vanzelf daalt of schommelt is er vaak sprake van een ontstoken prostaat.

Waar PSA meten?

PSA meten kan met een PSA test bij de huisarts. Het is een bloedtest. Wij raden af om zelf online een PSA test te kopen omdat het belangrijk is de voor- en nadelen van de test en de uitslag te bespreken met een arts.

Moet ik bij bloedprikken voor PSA waarde nuchter zijn?

Nee, u hoeft bij het bloedprikken voor het bepalen van de PSA waarde niet nuchter te zijn.

Word ik uitgenodigd voor PSA meten?

Nee, u wordt niet uitgenodigd voor PSA meten: niet door de huisarts en niet voor een bevolkingsonderzoek. Als u een PSA test wilt, kunt u dat met de huisarts bespreken. De huisarts zal wel eerst de voor- en nadelen van de test met u bespreken.

Heeft elke man PSA in zijn bloed?

Ja PSA, Prostaat Specifiek Antigeen, is een eiwit dat normaal bij mannen in geringe mate in het bloed aanwezig is. Het wordt gevormd in het klierweefsel van de prostaat, zowel in een gezonde als in een zieke prostaat. Een zieke prostaat geeft echter meer PSA af in het bloed. Dat kan het geval zijn bij een goedaardige prostaatvergroting, prostaatontsteking en vooral bij prostaatkanker.

Zijn er medicijnen tegen een hoge PSA?

Er zijn geen medicijnen die het doel hebben om een hoge PSA te verlagen. Dat komt omdat de hoge PSA een signaal is van een onderliggend probleem aan de prostaat.

Is mijn PSA hoger na het drinken van alcohol?

Nee, alcohol heeft niet direct invloed op de PSA waarde.

Wat is PSA?

PSA staat voor Prostaatspecifiek Antigeen. Dit is een eiwit dat door de prostaatklier wordt gemaakt om zaad te laten vervloeien. De prostaat geeft PSA af aan het bloed. Via een bloedonderzoek kan de PSA concentratie in het bloed gemeten worden. Dat heet een PSA test. De uitslag van deze PSA test wordt uitgedrukt als PSA waarde met de eenheid ng/ml, oftewel nanogram per mililiter.

PSA wordt gebruikt bij het opsporen van prostaatkanker. Aan de hand van PSA kan geen prostaatkanker vastgesteld worden. Daarvoor is een biopsie nodig. Ook kan aan de hand van PSA prostaatkanker niet worden uitgesloten.

Alhoewel PSA prostaatspecifiek heet, wordt het eiwit niet uitsluitend door de prostaat aan het bloed afgegeven. In een zeer geringe mate, minder dan 1% van het totaal, komt het van andere organen zoals speeksel- en melkklieren.

Hoe laag moet de PSA waarde zijn?

PSA waarde is afhankelijk van de leeftijd, gemiddeld tussen nul en vier microgram per liter bloed. Het is niet mogelijk om prostaatkanker volledig uit te sluiten met een juiste PSA waarde want niet elke vorm van prostaatkanker laat de PSA stijgen. En een PSA waarde kan ook stijgen door een vergrote of een ontstoken prostaat.

Kan PSA zakken?

Als PSA verhoogd is door prostaatkanker zal de PSA waarde niet vanzelf zakken. Wel kan een PSA waarde zakken door een behandeling van de prostaat.

Wat is een hoge PSA?

Een hoge PSA is een hoger gehalte van het PSA in het bloed dan de referentiewaarde die past bij de leeftijd. Deze PSA waarde wordt vastgesteld met een eenvoudig bloedonderzoek. De hoge PSA is een aanwijzing dat er iets is met de prostaat, dat kan een vergroting, een ontsteking of kanker zijn. Gericht urologisch onderzoek is dan nodig om prostaatkanker uit te sluiten.

Wat als mijn PSA snel stijgt?

Hoe snel een PSA waarde stijgt, dus het verloop van de PSA waarden in de tijd, is ook een indicator voor prostaatkanker. Dit wordt PSA velocity genoemd.

Hoe sneller PSA stijgt, hoe meer risico op prostaatkanker en zelfs een prostaatkanker in bedreigende vorm. Als PSA in de loop van de tijd niet stijgt, wordt de kans op prostaatkanker steeds kleiner. Hiervoor gebruiken artsen het begrip PSA verdubbelingstijd.

Lees meer over stijgende PSA waarde en verdubbelingstijd

Prof. dr. Frans Debruyne Uroloog Oprichter Andros Clinics
Auteur: Prof.dr. Frans Debruyne is uroloog en oprichter van Andros. Eerder werd urologie van Radboudumc onder zijn leiding wereldwijd gerenommeerd.
Laatste update: 25 oktober 2023
logo zkn Keurmerk

Het ZKN-keurmerk garandeert kwaliteit, professionaliteit, veiligheid en hygiëne met onafhankelijke toetsingen.

Zoek, vind en waardeer zorgaanbieders op ZorgkaartNederland.nl
Patientenfederatie Nederland
Gemiddelde waarderingen op ZorgkaartNederland: 9.1

Andros Clinics in 2023 Bekijk waarderingen

Onze artsen schrijven