Afwachten bij prostaatkanker: behandeling active surveillance

Afwachten bij prostaatkanker, wanneer kan dat? Hoe gaat dat? En hoe veilig is dat? Lees alles over active surveillance.

Omdat prostaatkanker vaak heel langzaam groeit, kunnen sommige mannen (vooral degenen die ouder zijn of andere ernstige gezondheidsproblemen hebben) zonder behandeling voor hun prostaatkanker verder leven.

In sommige gevallen groeit de prostaatkanker zelfs zo langzaam dat deze mannen gedurende de rest van hun leven geen klachten van hun prostaatkanker krijgen. Deze mannen kunnen in aanmerkingen komen voor een ‘active surveillance’ (‘actieve observatie’ of ‘actief afwachtend’) beleid.

Prof. dr. Frans Debruyne Uroloog Oprichter Andros Clinics

Active surveillance: wel actief bewaken, niet (direct) ingrijpen

Soms is direct ingrijpen niet nodig. In dat geval kan een Active Surveillance protocol gevolgd worden om eventuele veranderingen van de prostaatkanker nauwlettend te volgen. Mannen kiezen voor active surveillance bij Andros om onze ervaren artsen die veel tijd nemen voor uitleg en overleg.

Omdat prostaatkanker vaak heel langzaam groeit is het niet altijd nodig om die direct te behandelen. Bij een behandeling aan prostaatkanker heeft u namelijk ook te maken met eventuele bijwerkingen van die behandeling zoals impotentie of incontinentie.

Deze behandeling active surveillance valt feitelijk in de categorie ‘behandelen door niet (of niet direct) te behandelen’.

Wat houdt active surveillance in?

Active surveillance, ook wel actieve bewaking genoemd, houdt in dat met behulp van vastgestelde protocollen de ontwikkeling van de gevonden prostaatkanker wordt gevolgd. Er wordt in eerste instantie voor gekozen het beloop van de prostaatkanker nauwlettend in de gaten te houden en niet direct met een behandeling te starten.

Elke drie tot zes maanden wordt er een evaluatie ingepland om te controleren of de kanker groeit. Tijdens de evaluatie wordt uw bloed onderzocht (PSA-waarde bepaling) en wordt er een rectaal onderzoek met eventueel een transrectale echografie (TRUS) uitgevoerd. Daarnaast wordt er jaarlijks door middel van een MRI en/of prostaatbiopsie gekeken of de kanker agressiever is geworden.

Wanneer uit onderzoeken blijkt dat de kanker gegroeid of agressiever geworden is, kan alsnog tot behandeling worden overgegaan.

Kwaliteit van leven

Active surveillance zorgt ervoor dat de kwaliteit van leven bij mannen met minder ernstige prostaatkanker wordt behouden door deze pas te behandelen wanneer dat daadwerkelijk nodig is.

In sommige gevallen groeit de prostaatkanker zo langzaam dat deze mannen gedurende de rest van hun leven geen klachten van hun prostaatkanker krijgen.

Voor wie?

Het active surveillance beleid is alleen mogelijk bij mannen met een in de prostaat gelokaliseerde en niet agressieve prostaatkanker.

Strikte protocollen

Actieve bewaking betekent middels vooraf vastgestelde strikte protocollen de ontwikkeling van de gevonden prostaatkanker volgen. Andros volgt hierbij de criteria van de Prostate Cancer Research International Active Surveillance (PRIAS):

Bewezen aanwezigheid van prostaatkanker.
Cliënt is geschikt voor curatieve behandeling.
Klinisch stadium T1C of T2.
Voldoende biopten afnamen.
Een of twee biopten met prostaatkanker.
Gleason score van 3+3=6 of minder.
PSA density van minder dan 0,2.
PSA-waarde bij diagnose van <10ng/ml.
Bereidheid om controle bezoeken bij te wonen.

Wanneer er aan bovenstaande criteria wordt voldaan is er een minimale kans dat de prostaatkanker snel gaat groeien.

Juiste behandeling op juiste moment

Als u kiest voor een afwachtend beleid, betekent dit niet dat u geen behandeling krijgt, maar dat de behandeling pas wordt gegeven als het daadwerkelijk nodig is. De behandeling kan worden gestart als de kanker lijkt te groeien, gebaseerd op een stijgende PSA of een verandering van de DRE, echografie bevindingen of biopsieresultaten.

Na elk controlebezoek zal uw uroloog met u bespreken of u het active surveillance beleid kunt vervolgen of dat behandeling nodig is. Ongeveer 30% van de mannen in een active surveillance beleid ondergaat binnen vijf jaar alsnog een in opzet genezende behandeling (prostaatverwijdering of bestraling).

Active surveillance bij Andros

Bij Andros zijn er ongeveer 1.000 mannen in active surveillance of opvolging bij blijvende verdenking na negatieve MRI. Deze active surveillance cijfers zijn van begin 2022. Lees hier de ervaring van een Andros cliënt met active surveillance.

De voor- en nadelen van active surveillance

Het grote voordeel van active surveillance is dat, zolang er niet tot behandeling wordt overgegaan, geen bijwerkingen zoals impotentie of incontinentie kunnen optreden. U behoudt uw kwaliteit van leven. Bovendien voorkomt active surveillance onnodige behandelingen.

Een mogelijk nadeel van het volgen van een active surveillance beleid is dat u verder leeft met het feit dat u prostaatkanker heeft die (nog) niet behandeld wordt. Deze wetenschap kan voor sommige cliënten emotioneel belastend zijn.

Hoe gaat active surveillance?

Met behulp van regelmatig bloedonderzoek, een rectaal onderzoek met eventueel echografie en het herhalen van een MRI of prostaatbipsie krijgt de uroloog veel informatie over eventuele veranderingen in de prostaat.

Voor elke man zal uiteindelijk het verloop en dus ook het schema van controles en onderzoeken anders zijn. Daarbij hanteert de uroloog wel een basisschema:

De eerste twee jaar:

Elke drie maanden: bepaling van de PSA-waarde
Elke 6 maanden: rectaal onderzoek met evt. een echografie
Elke 12 maanden: MRI prostaatscan en/of prostaatbiopsie

Wanneer de situatie na twee jaar nog stabiel is:

Elke zes maanden: bepaling van de PSA-waarde
Elke 12 maanden: rectaal onderzoek met evt. een echografie
Elke 2 jaar: MRI prostaatscan en/of prostaatbiopsie

Afhankelijk van de ontwikkeling van de prostaatkanker kan de uroloog op individuele basis besluiten om dit schema intensiever of juist minder intensief te maken.

Maak een afspraak